NOMADOMO
Nomadomo blog 2019
Ik wil tilbare gebouwen maken. December 2019 ging deze website online. Deze afdeling van de website gaat over in de tijd geordende zaken, zoals veranderingen van deze website, en nieuwe gedachten en gebeurtenissen. Have fun! [Bert Frederiks]
2019-12-29 Plaatmateriaal: OSB, plastic, slijtage, microplastic
Plastic (in de zin van polymeren) en toevoegingen daaraan lekken uiteindelijk deels altijd naar onze omgeving en naar onszelf. Lijm is (vrijwel altijd) ook plastic. Plastic in de vorm van nanodeeltjes ademen we in en zijn giftig. Loop met je schouders langs een OSB-plaat (ook de zogenaamd "ecologische" variant) en je wrijft plastic in de lucht. Als je houten platen verzaagd dan waait het plastic dat erin zit (deels) de wereld in. De zon maakt er nanoplastics van en zo adem je ze in of eet iets of iemand ze uiteindelijk op.
De wereld zit al zo vol met plastic dat het bijna zinloos lijkt om je er nog druk om te maken. Maar goed, als wij met ons idee de wereld gaan veroveren en het beton- en energie-gebruikt willen terugdringen, dan moeten we niet in de plaats daarvan meer plastic in omloop brengen.
Ik had tot voor kort nog het idee dat polyethyleenfolie beschut voor de zon OK genoeg was omdat het dan niet vervalt, maar na wat gesprekken met een bevriende chemicus weet ik dat dat niet waar is. Het vervalt ook zonder zonlicht, maar dan langzamer. Wat dat betreft valt er op de duurzaamheid van huizen met plastic wel wat af te dingen. Als de huizen uit De Gouden Eeuw met plastic gebouwd zouden zijn dan stonden ze er niet meer. Toch blijft plastic honderden jaren in ons milieu.
Er zijn enkele houten plaatmaterialen zonder (op olie gebaseerde) plastics. Die zijn niet of weinig geschikt voor constructief gebruik, maar verder prima. Een probleem is dat de brandklasse vaak "E" is, terwijl in Nederland "D" - voor een wand als geheel - de eis is. De enige positieve uitzondering voor constructief gebruik die ik dacht te hebben gevonden is "Pavaplan 3F", maar daar lijkt toch lijm in te zitten: Fenol of PVA of PUR? Er is trouwens één lijmsoort die denk ik OK is: PVA oftewel Poly-vinyl-acetaat. Om de vezelplaten waterbestendig te maken zitten er ook wel eens bitumen op, waar ik ook zo mijn twijfels bij heb.
Wat betreft houten platen is het voor mij verder opvallend dat ze vaak toevoegingen bevatten waar ikzelf allergisch voor ben. Helaas ben ik ook allergisch voor colofonium en dus voor vurenhout, maar dat is alleen van belang bij zagen en schuren.
Platen gebaseerd op stro, hennep en dergelijke zijn bijna altijd verlijmd. Voor wat het waard is is het wel echt formaldehyde-vrij omdat hout ook formaldehyde bevat en uitwasemt - bij OSB-zero zit dit volgens mij dusdanig in de plastic ingepakt dat het er niet uitkomt.
Er is een soort van uitzondering…: CANAPAlithos® van CMF Greentech. Zij gebruiken een geheimzinnig bindmiddel. Ik heb uiteindelijk hun patent gevonden en het is geen plastic! Het is gebaseerd op magnesium-oxide en -sulfide met hulp van soja-bonen zetmeel. Het is dus een soort cement. De plaat is vrij sterk; slechts een paar keer minder sterk dan hout en OSB. In hoeverre je het ook structureel mag gebruiken zonder uitgebreide tests weet ik niet.
Er is misschien nog een soort van uitzondering, als we de marketing mogen geloven...: Resysta, gemaakt van rijstafval (60%), zout (22%) en minerale olie (18%). Het kan bijna overal tegen en is onbrandbaar maar toch een thermoplast: Je kunt het bij 120 graden vervormen of aan elkaar smelten!? Je moet het alleen niet proberen te verbranden, dus recyclen. Maar je kunt het niet constructief gebruiken: geen CE-markering. Of is dit toch plastic? Er zit namelijk ook vinyl polymeer in!? Na lang zoeken uitgevonden dat via een "PTRH-technologie" (?) de rijstvliesjes worden omgezet in plastic. Dus toch plastic:-(
Platen gebaseerd op beton (vezelcement), leem, gips, magnesiumoxide of calciumsilicaat, zijn vaak niet constructief inzetbaar. Maar met toevoeging van houtvezels bestaat dat wel, bijvoorbeeld van Cembrit, Eternit, Fermacell, Permoxx, Promat en Siniat.
Leemplaten met bepaalde brandwerendheid zijn ook te koop, bijvoorbeeld van Lemix, maar niet constructief te gebruiken.
Het zou zo fijn zijn als ik voor de bakken van de vloer gewoon HDPE paletboxen kon gebruiken… Ze zijn vaak van gerecycled plastic. Er zijn mensen die vinden dat je door te recyclen meehelpt om het plastic uit de wereld te halen...
2019-12-14 Oude tekening schuine wand: tussenskelet
2019-12-10 Schreef ik dat de dragende balken schuin mee zouden moeten lopen met de wand om ze in de brandwering te krijgen. Echter, niet zo lang geleden, voordat ik aan mijn theoretische gepieker begon, loste ik dat heel anders op: zie tekening. Ik liet de brandwerende zijplaten doorlopen tot aan de verticale binnenwand, met een verticale koppelbalk tussen de wanddelen.
Een horizontale naad is hier wel een extra uitdaging, alhoewel die niet eens branddicht hoeft te zijn wanneer alles achter de naad vuurvast genoeg is.
De koppelbalk zou ook half zo dik vast op het wanddeel kunnen zitten. Dan krijg je dus een tussenskelet.
Een nadeel lijkt te zijn dat je moet schroeven door de brandwerende plaat, maar dat hoeft wellicht alleen op de uiteinden. Het ligt eraan hoe goed alles vast moet blijven zitten tijdens brand.
Wellicht heb je in de wanden verder weinig balken nodig qua skelet? Als je platen laat overlappen krijg je al een flinke dikte en sterkte. Bovendien moet je hout flink extra dimensioneren voor wanneer het wegbrandt. Dat is met ander materiaal minder nodig.
Qua stijfheid en zelfdragendheid doet de wand dan wellicht wat minder mee. Die krachten komen grotendeels op de platen van de wand. Koppelbalken of een buitenkoppelskelet moeten deze krachten voldoende over kunnen brengen.
Aldus moet ik weer een hoofdstukje toevoegen aan mijn theoretische verhaal…
2019-12-12 Een begroeid, composteerbaar huis dat 100 jaar blijft staan
Ik heb een beeld in mijn hoofd van een huis dat eruit ziet als een natte, begroeide rots..., een soort levende, holle steen, die regenwater bewaard en rondpompt. Maar tegelijk moet het huis natuurlijk ook tilbaar zijn en ecologisch verantwoord en dus niet van plastic. Dan is eigenlijk alles wat niet van steen, glas, beton, keramiek of zand is composteerbaar… Dat composteren begint met vocht, dus wanneer het nat is...
Steen, glas, beton en keramiek zijn niet echt licht van gewicht, maar het bestaat in de vorm van dunne platen of dakpannen. Plastic folie onder zand vind ik acceptabel. Metalen zijn wellicht een optie, maar zink en chroom zijn op allerlei manieren giftig dus het gebruik daarvan is niet triviaal.
Een interessant materiaal zijn ook allerlei soorten stuc. Dat schijnt tegenwoordig dan meestal een beton-variant te zijn. Jammer is dat je bij deze producten nooit precies weet wat je koopt. In beton kunnen allerlei zware metalen zitten.
Keramiek bestaat in de vorm van dakpannen maar ook in de vorm van tegels. Gebruikelijk maken dakpannen zelf het dak waterdicht. Maar je kunt keramiek ook gebruiken om alleen onderliggend plastic folie tegen de zon en mechanische slijtage door regenslag te beschermen. Je kunt tegels of leien zo monteren dat ze waterdicht zijn, maar als dat niet hoeft dan heb je er veel minder van nodig.
Er zijn klimplanten die dusdanig woekeren dat ze plastic folie geheel zouden kunnen bedekken. Ik weet niet hoe goed dit samen gaat met het verbouwen van groenten?
Een fraaie kleur van tegels of dakpannen zou paars zijn. Planten groeien niet op groen licht. Ik denk dat het zo werkt: Groen is de kleur die de bladeren zelf hebben en dat wordt omgezet in warmte. Rood en blauw (oftewel paars) licht kan gebruikt worden voor fotosynthese, dus als je dat terugkaatst van het huis... Wit licht is natuurlijk ook goed, maar dat is een beetje saai.
2019-12-10: Schuine wanden
Omdat ik graag zoveel mogelijk groen op mijn gebouwen wil, probeer ik nu een trapgevel te tekenen. Een concreet probleem bij een echte trapvorm blijkt dan dat hoger gelegen wanddelen ergens in het midden van een deel eronder komen te staan, en dat is meestal niet de sterkste plek. Ook qua brandveiligheid klopt het niet omdat dit binnen de brandwering ligt.
Nu had ik altijd al schuine wanden getekend, maar nu weet ik weer waarom. In mijn eerste tekeningen maakte ik dan aan de onderkant van de dakbekleding een bak van 30 centimeter breed en diep - zeg maar alsof je een golfplaat aan de onderkant weer 30 centimeter naar buiten en omhoog buigt.
Ik denk dat je dit met allerlei materialen kunt doen, zelfs hout. Op een dak met een helling van 60 graden maak je een plank met een helling van 30 (dat is haaks) tot 60 graden de andere kant op. Binnenin leg je eventueel polyetheen-folie, met drainage naar de zijkanten. Bij de aansluiting van de wanddelen zou dan een goot moeten komen voor afwatering.
Liefst wordt het water ook nog opgevangen. Leg een plank onderin waarmee je een dubbele bodem creëert. Dan kun je onderin water afvoeren maar ook opvangen. Water dat van het dak stroomt kun je in de plantenbak laten lopen maar ook juist in deze goot eronder.
2019-12-08: Koppelskelet
Nu de grondslagen online staan dacht ik eindelijk te kunnen gaan tekenen, maar ik kwam al snel op een nieuwe optie. Dus de creatie-analyse-cirkel is nog lang niet ten einde - komt natuurlijk nooit helemaal aan het einde, maar…
Een ingewikkeldheid bij koppelbalken is dat, vooral als je ze zowel binnen als buiten wilt gebruiken, de dikte van de wanddelen vrij nauw komt. Echter, als je in plaats van een compleet binnen- of buitenskelet alleen de horizontale of verticale balken ervan monteert, dan kun je de koppelbalken hier opleggen. Dat komt veel minder nauw dan ze er buiten tegenaan monteren.
Als je alleen de horizontale of verticale balken monteert, dan kun je ook makkelijke koppelen zonder koppelbalken. Het skelet wordt eigenlijk zelf een beetje koppelbalk. Je krijgt een soort koppelskelet.
Neem een horizontale balk onderaan een wanddeel. Dat kun je nu aan de uiteinden vastschroeven op een vloerbak. Dat kan niet als er een even dikke verticale balk boven zit. Een dunnere verticale balk is prima. De horizontale balk kan er dan als plint uitzien. Het verschil met een koppelbalk is dat die doorloopt over meerdere wanddelen.
Neem alleen verticale balken - een verticaal koppelskelet dus. Nu koppel je het wanddeel aan de vloer met een kleine koppelbalk of koppelplaat.